Ülkemizde 2000 yılından itibaren meslek liselerinde bilişim teknolojileri ile ilgili alanlar açılmaya başlandı ve hemen hemen her meslek lisesinde mutlaka bu alan vardı. Fakat alan derslerinin ağırlığı, meslek lisesine gelen öğrencilerin hatalı tercihleri, alanın sürdürülebilmesi için gerekli olan adımların artırılamaması vb. birçok sebeplerden dolayı okullarda bilişim teknolojileri alanları daralmaya ve öğrenci kaybetmeye başladı. Gerçi meslek liselerinin öğrenci kaybının sebepleri de hemen hemen aynı. Meslek lisesinde okuyan Bir Bilişim Teknolojisi Öğrencisi için Yol Haritası olarak değerlendirilebilecek olan bu yazımızda öğrencileri nelerin beklediğini, neler yapabilecekleri, nasıl bir kariyerin onları beklediğini irdeleyeceğiz.
Bilişim Teknolojileri Alanı
Bilişim teknolojileri alanı günümüzde var olan teknolojik ürünlerin yazılımsal ve donanımsal olarak temelinde yer alan bilgisayar ve donanımlarının kullanımı, bakımı ve onarımı, yazılımlarının geliştirilmesi konularında hizmet verecek olan bireylerin yetiştirilmesi amacıyla oluşturulmuş bir alan. Bu alanda Veri programcılığı, Web programcılığı, Ağ İşletmenliği ve Bilgisayar Teknik Servisi dalları mevcut. Meslek liselerinde var olan bu dallarda başarılması gereken derslerin içerikleri Milli Eğitim Bakanlığının belirlediği süreçte yapılan çalışmalar ile güncelleniyor ve güncel teknolojilerin takip edilebilmesi adına çalışmalar yürütülüyor. Örneğin Veri Programcılığı Dalına Mobil Uygulama Geliştirme Dersi eklendi.
Bu alanlarda eğitimlerin tamamlayan öğrencilere meslek lisesi diploması yani teknikerlik belgesi ve işyeri açma belgesi veriliyor. Bu belgeler ile öğrenci özel sektörde işe girebiliyor veya maddi imkânlar çerçevesinde kendi işyerini açabiliyor. Ayrıca Kpss puanı ile memur olarak atanabiliyorlar. Meslek lisesi alanları içerisinde Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmenliği ve memurluk için avantajlı durumdalar.
Bilişim Teknolojileri Öğrencisi İçin Yol Haritası – Öğrencilerin Karşılaştığı Sorunlar
- Bilişim teknolojileri alanı öğrencileri eğitim sürecinde meslek derslerini haftada 20 saate kadar alıyorlar. Bunların dışında kültür derslerinin birçoğunu eksik alıyorlar veya alamıyorlar. 2017-2018 öğretim yılından itibaren değiştirilen öğretim programları ile bir kısım düzenlemeler yapılsa da kültür derslerinden okul dersleri yeterli olmuyor.
Bu durumda üniversite sınavı sonrasında meslek yüksekokullar haricinde bir fakülteye veya kendi alanı dışında başka bir bölüme gitmek istediğinde öğrencinin önüne eğitimini almadığı derslerin soruları geliyor ve motivasyonun düşmesine sebep oluyor.
- Meslek liselerinde öğrenciler staj veya işletmelerde meslek eğitimi yapıyorlar. Bu süreçte kendi dallarında eğitim yapabilecekleri işletmelerin sayısının azlığı, ülkenin sanayileşmiş şehirlerinde toplanmış olmaları diğer şehirlerde işletmelerde meslek eğitimi yapılabilecek işletme bulmakta sıkıntı oluşturuyor. İşletmelerde meslek eğitimini hakkı ile yapamayan öğrencilerin zihninde mesleği ile neler yapılabileceği ile ilgili fikirler oluşmuyor. Bu da mesleğinden soğumasına ve diğer mesleklere yönelmesine sebep oluyor.
- Bilişim teknolojileri alanı sürekli kendisini yeniliyor. Her yıl onlarca yeni ürün, yüzlerce yeni yazılım ve hizmet alanı çıkıyor. Bu kadar hızlı gelişen ve dünyayı etkileyen bir alanda eğitim alıp kendisini yetiştiremeyen öğrencilerin alanlarında yeterli olmaları da beklenmemeli. Bilişim Teknolojileri alanlarının zorunlu derslerinin içeriğine mesleki yabancı dil mutlaka zorunlu olmalı. Çünkü bilişim alanında yeterince Türkçe kaynak yok. İngilizce temelli bir bilimin Türkçe eğitimi yeterli olmuyor. Hazırlık eğitimi de konulabilir.
- Bilişim teknolojileri uygulama sınıflarının yenilenmesi oldukça zahmetli. Kullanılan donanımların hepsi ithal ve sadece 20+1 bilişim sınıfının maliyeti yaklaşık 100 bin TL. Öğrencilerin çalışan bilgisayarlar ile sağlıklı eğitim görebilmeleri için donanımların en geç 5 yılda bir yenilenmesi gerekiyor.
- Meslek derslerinde öğretmenler tarafından hazırlanarak bütün ülkede kullanılması sağlanan bireysel öğrenme materyalleri günün ihtiyaçlarına artık cevap vermiyor. Bilişim teknolojileri alanında bireysel öğrenme materyallerinin öğrenciler tarafından hazırlanması süreci de çok yavaş. bir modül hazırlanana kadar 1 yıl sürüyor. 1 yılın sonunda anlatılan yazılımın yeni versiyonu çıkabiliyor. Veya donanım piyasadan kalkıyor. Materyali hazırlayan öğretmenin kullandığı platform ile piyasada revaçta olan platform farklı olabiliyor. Kaynak kitapların ve bireysel öğrenme materyallerinin güncel kalabilmesi için piyasada var olan yayınevleri ile bir çalışma gerçekleştirilebilir.
- Öğrencilerin derslerde öğrendikleri yazılımları evde deneyebilmeleri için imkânları olmayabiliyor. Bilişim teknolojileri alanından bilgisayarsız veya Okulun interneti haricinde internet kullanmadan mezun olan öğrenci sayısı çok fazla. Bilişim teknolojileri alanında eğitim verilecek ise alana gelen öğrencilerin donanım ihtiyaçları bakanlık tarafından veya sponsorlar tarafından karşılanabilmeli.
Bilişim Teknolojileri Öğrencisi İçin Yol Haritası – Öğrencileri Neler Bekliyor?
Bilişim teknolojileri alanında okuyan veya okumak isteyen öğrencileri bekleyen süreci aşağıda belirttim. Bu süreç sonucunda öğrencilerin sevdikleri mesleği mutlu bir şekilde yapabilmeleri için sabırla çalışmaları gerekiyor.
- Bilişim teknolojileri alanı sayısal bir alan. Temel dersleri arasında matematik var. Mezun olana kadar matematik gerekiyor. Sayısal yeteneği iyi olmayan ama bilişim teknolojileri alanında eğitimini tamamlamak isteyen öğrencilerin derslerde zorlanabileceklerini bilmeleri gerekiyor.
- Bilişim teknolojileri alanında eğitim alan bir öğrencinin kendi alanı ile ilgili becerilerini geliştirebilmesi için yabancı dilini de geliştirmesi gerektiğini bilmesi gerekiyor. Bilişim alanında temel kaynaklar, yazılımlar İngilizce bazlı. Herhangi bir programlama dilinin komutları bile İngilizce dilinin yazım kurallarına göre yazılıyor. Sadece Türkçe dilini bilen birisi bilişim teknolojileri alanında okuyamaz şeklinde bir genelleme yapmak da yanlış olur. Fakat bu alanda kariyer düşünülüyorsa İngilizcenin geliştirilmesi çok önemli.
- Bilişim alanında eğitim alan bir öğrencinin bir bilgisayarı olmalı. Okulda öğrendiği mesleki bilgileri evde tekrar etmesi ve daha fazlasını araştırarak öğrenmesi gerekiyor.
- Bilişim alanı öğrencisinin evinde internet olmalı. Elbette kontrollü bir şekilde kullanmak şartı ile. İnternet dünyasına dalıp okula gitmeyi unutmamalı.
- Bu alan fiziki olarak değil ama zihinsel olarak insanı yormakta.
- Bilişim teknolojileri alanından mezun olan bir gencin meslek lisesi diploması ustalık belgesi yerine geçiyor. Ayrıca İşyeri açma belgesi ile de kendi alanı ile ilgili iş kurabiliyor.
- Meslek liselerinde girişimcilik dersi aldığını kanıtlayan (transkript – ders dökümü) meslek lisesi öğrencileri İŞKUR ve KOSGEB ile işbirliği içerisinde işyerlerini açarken devlet desteklerinden faydalanabiliyor.
- Bilişim teknolojileri öğrencileri mezun olduktan sonra Teknolojileri fakültelerinde, Yazılım Mühendislikleri, elektrik elektronik mühendisliği, bilgisayar mühendisliği ve adli bilişim mühendisliği gibi bölümlere meslek liselerine ayrılmış olan MTOK kontenjanından öncelikli olarak yerleşebiliyorlar. Ayrıca yerleşirken Bir Fen Lisesi veya Anadolu Lisesi öğrencisinden daha az soru yapmaları yetiyor.
- Meslek yüksekokullarına 13 farklı türde ek puan ile yerleşebiliyorlar. Bu alanlar içerisinde Coğrafi bilgi sistemleri gibi spesifik bölümler de mevcut.
- Meslek Lisesinden mezun olan bir öğrenci uluslararası bir firmada stajını tamalarsa eğer iş bulma imkânı daha da fazla oluyor. Elbette bu uluslararası şirkette kendisini ispatlaması gerekiyor.
- Meslek lisesi öğrencilerinin meslek dersleri dışında yabancı dilini de geliştirmesi çok önemli. İngilizce bilişim alanının vazgeçilmez dili. Hemen hemen her yazılımın orijinali İngilizce ve orijinal dilinden başka dile çevrilen yazılımlar ile ilgili kaynak bulmak oldukça zor.
- Meslek lisesinde okuyan öğrencilerin sosyal medyayı etik kurallar çerçevesinde kullanmayı bilmesi çok önemli. Sosyal medya uzmanlığı isimli bir meslek türedi ve geleceğin mesleği olacağa benziyor.
- Üniversitelerde teknik bölümlerde (mühendislik vb.) meslek lisesi mezunlarının avantajları daha fazla. Özellikle de meslek derslerinde uygulamalar esnasında meslek lisesi mezunu öğrencilerin daha başarılı oldukları biliniyor.
- Bilişim alanından mezun olan bir öğrencinin lise mezunu olarak KPSS den alacağı yüksek puan ile memur olarak atanması daha büyük bir olasılık. Üniversite sınavına hazırlandığı gibi KPSS sınavına da hazırlanabilir ve yüksek bir puan alabilir.
- Meslek lisesinde okuyan bir öğrencinin meslek dersleri dışında üniversite sınavında çıkacak olan konularla ilgili eksiklerini tamamlayabilmesi için 9. sınıftan itibaren çok sıkı çalışması gerekiyor. Okullarda açılan Destekleme ve Yetiştirme Kursları haricinde halk eğitim merkezlerinde ve özel kurslarda derslerine takviye yapması gerekiyor.
- Yazılım ve web tasarım alanında çalışacaksanız işiniz kolay. Genelde masa başı bir işiniz oluyor. Eğer şanslı iseniz ev-ofis şeklinde de çalışabilirsiniz.
- Ağ işletmenliği ve bilgisayar teknik servisi işi yazılım işine göre biraz daha hareketli ve teknik. Donanım ile uğraşmak yazılım geliştirmekten daha kolay gelebilir.
Mesleğin güzel ve kötü tarafları ile ilgili Bilişim Teknolojileri Öğrencisi İçin Yol Haritası başlıklı yazımızı hazırladık. Bu yazıda bahsetmeyi unuttuğumuz veya yanlış yazdığımız konularda görüşlerinizi bizlerle paylaşırsanız seviniriz.
Keyifle kalın.
Kendim de bir Bilişim Sistemleri Mühendisi olarak tavsiyeleri oldukça yerinde buldum. Tebrikler okuyan herkese yararlı olacak bir yazı olmuş.
meslek lisesi bilişim alanı son sınıf öğrencisiyim. sizce hangi bölüme gitmeliyim. bazen kendi kendime acaba başka bir bölüm mü okusam diyorum. bulunduğum şehir küçük ve kendi alanımda kendimi geliştirebileceğim bir işletme yok. stajımı bile emlakçının yanında yapıyorum. emlakçının ilanlarını bilgisayardan çıktı alıp camına asıyorum. ve internete ilan giriyorum. okul bittikten sonra da çalışırsam bana 1000 TL maaş vereceğini söyledi. çok zoruma gidiyor.
meslek lisesinden mezun olduktan sonra ülkemizde Teknoloji fakültelerinde bulunan Yazılım mühendisliği, adli bilişim mühendisliği, bilgisayar mühendisliği, elektrik elektronik mühendisliği ve enerji sistemleri mühendisliği gibi bölümlerde MTOK kontenjanı olarak adlandırılan özel kontenjan ile diğer üniversite adaylarından daha düşük puanlar ile mühendislik okuyabilirsin. kendini alanında yetiştirebilmen için alanınla ilgili projeler yapmalısın. bu projelerden kısa vadede bir gelir beklemeden çalışmalısın. meslek yüksek okullarının ilgili bölümlerine gidip, dikey geçiş sınavı ile kendi alanında veya istediğin herhangi bir alanda eğitimine devam edebilirsin.
Eğitim sürecinin aslında ömür boyu sürdüğünü unutmadan, öğrenmen gereken daha çok bilgi olduğunun farkına vararak, piyasasın ihtiyaç duyduğu konularda eğitimleri tamamlayarak iyi bir kariyer yapabilirsin.
Evet Google, Microsoft, Apple gibi başarı hikayelerini okuyoruz ve belki de iç geçiriyoruz. Silikon Vadisi gibi bir bilişim vadimiz olmayabilir ama halen yapılacak işler var ve bu işleri yaparak da mutlu ve refah içinde hayatını sürdürebilirsin.