Safra kesesi taşı, safra kesesinde oluşan sert, çakıl benzeri yapılardır. Safra, karaciğer tarafından üretilen ve yağların sindirimine yardımcı olan bir sıvıdır. Safra kesesi, fazla safrayı depolayan ve gerektiğinde ince bağırsağa salınmasını sağlayan küçük bir organdır.
Safra kesesi taşları, safranın kolesterol, kalsiyum, bilirubin gibi bileşenlerinin kristalleşmesiyle oluşur. Bu kristaller zamanla büyüyerek taş haline gelir. Safra kesesi taşları farklı boyutlarda olabilir, ancak genellikle bir pirinç tanesi veya mercimek büyüklüğündedirler.
Safra kesesi taşlarının belirtileri:
- Sağ üst karında ağrı: Bu ağrı genellikle bıçak saplanır gibi veya yoğun bir şekilde hissedilir ve sağ omuza veya sırtınıza yayılabilir. Ağrı genellikle yağlı yiyecekler yedikten sonra veya geceleri daha da kötüleşir.
- Mide bulantısı ve kusma: Safra kesesi taşları, midenizin bulantısına ve kusmasına neden olabilir.
- Hazımsızlık: Safra kesesi taşları, hazımsızlık, şişkinlik ve gaz gibi sindirim problemlerine yol açabilir.
- Ateş ve titreme: Safra kesesi taşları safra kesesinde iltihaplanmaya yol açarsa ateş ve titreme görülebilir.
- Sarılık: Safra kesesi taşları, safrının ince bağırsağa salınmasını engellerse cilt ve gözlerin sararmasına neden olabilir.
Safra kesesi taşlarının risk faktörleri:
- Kadın olmak: Kadınlarda erkeklerden iki kat daha fazla safra kesesi taşı görülür.
- Fazla kilolu veya obez olmak: Fazla kilolu veya obez olmak safra kesesi taşı riskini artırır.
- Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol seviyeleri safra kesesi taşı riskini artırır.
- Diyabet: Diyabet hastalarında safra kesesi taşı riski daha yüksektir.
- Hızlı kilo vermek: Hızlı kilo vermek safra kesesi taşı riskini artırır.
- Bazı ilaçlar: Hormonal replasman tedavisi ve doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar safra kesesi taşı riskini artırabilir.
- Aile öyküsü: Ailesinde safra kesesi taşı olan kişilerde de safra kesesi taşı riski daha yüksektir.
Safra kesesi taşlarının teşhisi:
- Karın ultrasonu: Safra kesesi taşlarını teşhis etmek için en yaygın kullanılan yöntemdir.
- Bilgisayarlı tomografi (BT): Safra kesesi taşlarını ve safra yollarındaki diğer problemleri daha ayrıntılı olarak görmek için kullanılabilir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): BT’de görülemeyen safra kesesi taşlarını ve safra yollarındaki diğer problemleri teşhis etmek için kullanılabilir.
- Endoskopik retrograde kolanjiopankreatografi (ERCP): Safra yollarını ve pankreas kanalını incelemek için kullanılan bir endoskopik işlemdir.
Safra kesesi taşlarının tedavisi:
Safra kesesi taşlarının tedavisi, taşların boyutuna, konumuna ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişir. Hafif semptomları olan kişilerde tedavi ilaç tedavisi ile sınırlı kalabilir. Ağrı kesiciler, mide bulantısını ve kusmayı kontrol eden ilaçlar ve safra kesesini boşaltmaya yardımcı olan ilaçlar reçete edilebilir.
Semptomlar şiddetliyse veya safra kesesinde iltihaplanma veya komplikasyonlar varsa cerrahi tedavi gerekebilir. Safra kesesi taşlarının tedavisinde kullanılan en yaygın cerrahi yöntem kolesistektomidir. Kolesistektomide safra kesesi karın bölgesinden çıkarılır.
Safra kesesi taşlarının önlenmesi:
Safra kesesi taşlarının oluşumunu önlemek için yapabileceğiniz bazı şeyler şunlardır:
- Sağlıklı bir kilo korumak: Fazla kilolu veya obezseniz kilo vermek safra kesesi taşı riskinizi azaltabilir.
- Sağlıklı bir diyet: Düşük yağlı, yüksek lifli bir diyet safra kesesi taşı riskinizi azaltabilir. Bol meyve, sebze ve tam tahıllar yiyin.
- Düzenli egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta tempolu egzersiz yapmak safra kesesi taşı riskinizi azaltabilir.
- Kolesterolünüzü kontrol altında tutun: Yüksek kolesterol seviyeniz varsa, kolesterolünüzü düşürmek için doktorunuzla birlikte çalışın.
- Sigarayı bırakın: Sigara içmek safra kesesi taşı riskinizi artırır.
- Hızlı kilo vermeyin: Kilo vermek istiyorsanız, bunu kademeli olarak ve doktorunuzun gözetiminde yapın.
Safra kesesinin diğer hastalıkları:
Safra kesesi taşları, safra kesesinin tek hastalığı değildir. Safra kesesi ile ilgili diğer hastalıklar şunlardır:
- Akut kolesistit: Safra kesesinin iltihaplanmasıdır.
- Kronik kolesistit: Safra kesesinin uzun süreli iltihaplanmasıdır.
- Safra kesesi polipleri: Safra kesesinin iç duvarında oluşan küçük, iyi huylu büyümelerdir.
- Safra kesesi kanseri: Safra kesesinin nadir görülen bir kanser türüdür.
Safra kesesi taşları hakkında aklınıza takılan herhangi bir soru olursa doktorunuza danışmaktan çekinmeyin.
safra kesesi taşı aldırma ameliyatım kapalıdan açığa döndü. o kadar zahmetli geçti ki, doktora bir daha safra kesesi ameliyatı olmam demişim. Adam güldü ve “söz bir daha safra keseni almayacağız ” dedi.
Babamın safra kesesindeki taş yumurta büyüklüğüne ulaşımcays kadar ağrı yapmamıştı. Ağrı yapmaya başlayınca ameliyatını yapan doktorun “bu kadar büyük taş görmedim” dediğini iyi hatırlıyorum.
Uzun süre yağlı yemekler, kızartmalar, bulgur, yumurta yiyemedi. Gerçi halen de pek severek yemez.
Beslenme dışında genetik yakınlığın da safra kesesi taşı yaptığını düşünüyorum.
Çünkü babamın bütün kardeşlerinde de bu sıkıntı var.
geçmiş olsun. özellikle sindirim sisteminin tedavisi ile ilgilenen gastroentereloji alanındaki doktorların sizin için uygun bir beslenme önereceklerinden eminim. elbette safta kesesi ameliyatı olan kişilerde safra salgısının istenen seviyeye gelene kadar beslenmeye dikkat etmek gerekiyor.
Sağlıklı beslenmek özellikle yaşlılıkta çok önemli. aşırı kilolu insanların yaşlılıkları da zor geçiyor.