Meslek Seçimi – Ebeveynlerin Hayalleri, Çocuklarının Gerçekleri

Merhaba değerli okuyucularım. Ülkemizde gençlerimizin mesleklerini seçmelerinde çeşitli etkenler mevcut. Malumunuz meslek seçimini belirleyen üniversite giriş sınavı sonuçları açıklandı ve öğrenciler tercihlerini yaparak gelecekte hayatlarının şekillenmesinde büyük bir pay sahibi olan mesleklerine bir adım daha yaklaşacaklar. Bu yazımızda sağlıklı meslek seçimi konusunda gençlerimizi ilgilendiren bazı hususlara değineceğim.

Meşhur bir hikâye vardır. Bir gün öğretmen elinde boş bir kavanoz ve birkaç poşet ile sınıfa gelir. Öğrenciler merakla öğretmenin neler yapacağını izlemektedirler.  Öğretmen ilk önce kavanozun içine poşetlerden çıkardı birkaç taş parçasını yerleştirir. Daha sonra da üzerine başka bir poşetten çakıl taşları doldurur. Çakıldan sonra ise sırada kum vardır. Başka bir poşette var olan kumları kavanoza boşaltır. Ta ki boş yer kalmayıncaya kadar.

Daha sonra öğretmen öğrencilerin bu durum hakkındaki fikirlerini öğrenmek ister.  Öğrenciler çeşitli fikirler sunarlar ama öğretmen sessizce dinler. En sonunda açıklar. “ Gençler kavanoz sizin hayatınızı temsil ediyor. Taşlar ise hayatınızı etkileyen en önemli olayları temsil ediyor. Evlilik, Meslek seçiminiz, askerlik hizmetiniz gibi. Çakıllar ise ev, araba, gibi eylemlerinizi temsil ediyor. Kum ise hemen hemen her gün yaşadığınız küçük ve önemsiz olayları.  Hayatınızı değiştirecek olan eş, iş gibi tercihlerinizi yaparken düşünerek yapmalısınız. Önemli olan hayatın yapıtaşlarıdır. “, der.

Bu hikâyede anlatıldığı gibi insanlar meslekleri sayesinde ömürlerinin sonuna kadar geçimlerini sağlayacaklar ve toplum içerisinde bir sosyal statüleri olacaktır. Bu sosyal statü sayesinde yaşamlarını devam ettireceklerdir. Kendilerine be ailelerine meslekleri sayesinde bir gelecek sağlayacaklardır.

Ebeveynlerin Hayalleri

Günümüzde ebeveynler çocuklarının gelirleri yüksek meslekler seçmeleri konusunda hemfikirler. Daha yeni yeni çocuklarının sevdikleri meslekleri yapmalarını isteyen ebeveynler türediyse de genelde meslek seçimi konusunda fikirlerini beyan eden ve çocuklarına bu konuda baskı kuran ebeveyn sayısı da oldukça fazla.

En basitinden lise giriş sınavlarında bile ebeveynler çocukların en başta Fen Lisesine girmelerini istemekteler. Hemen hemen her ilde 1 veya 2 tane olan Fen Liselerinin öğrenci portföyüne baktığınızda Fen Bilimleri ve Matematiksel düşünme yeteneği yüksek öğrencilerden oluştuklarını görürsünüz.

Bir öğrenci Fen lisesine yerleşemediğinde ilinde en yüksek puanlı olan Anadolu Lisesine yerleşmesi beklenmekte. Bununla birlikte aslında belki de yaptığında mutlu olacağı mesleğini öğreneceği meslek lisesi aslında ebeveynlerin tercih listesinde genelde yok.

Ebeveynler istiyor?

• Çocuklarının Fen Lisesine gitmesini ve meslek olarak da doktor olmasını istiyor. Çünkü doktorluk gelir seviyesi yüksek ve iş garantisi olan bir meslek. Böylelikle kendilerinin belki de başaramadığı hayallerini çocukları gerçekleştirmiş olacak. Böylelikle de bilinçaltında hissettikleri eziklik duygusunu bir nebze olsun tatmin etmiş olacaklar.
• Çocuklarının çok para kazanmalarını istiyorlar. Seçilen meslek sonrasında elbette kazanç da olacaktır. Aslında bireyin çok para kazanması onun iyi bir geçim süreceğinin garantisini vermiyor. Fakat Ebeveynler çocuklarının meslek seçiminde duygular ve yeterlilik gibi konuları es geçiyorlar.
• Ebeveynler çocuklarının fazla masraf yapmadan hemen hayata atılmalarını istiyorlar. Mevcut ekonomik koşullar, eğitimin masraflı bir süreç olması anne ve babaları düşüncelere itmiyor değil.
• Ebeveynler Sanat, spor gibi alanlarda eğitimin gereksiz olduğunu düşünüyorlar.  Ebeveynler üzerlerinde mahalle baskısı hissediyorlar. Çocukları sanat veya spor alanına yöneldiğinde ise bu mahalle baskısı daha fazla oluyor.

Çocuklarının Gerçekleri

Gençler mesleklerini seçerken Z kuşağının etkisini göstermekteler. Daha az çalışıp daha çok kazanacakları tercih etmek, eğlenmek, yaptıkları işlerin sonuçlarını hemen görmek, geleceğe yönelik kaygılanmamak, bugün bulup bugün yemek vb. davranışlar Z kuşağını tanımayan ifadeler.

Gençler Ne İstiyor?

• Eğlenmek istiyor. Eğlenmek okumaktan daha önemli.
• Daha az emek harcayarak daha çok para kazanmak istiyor. Zamanı sosyalleşmek, gezmek, eğlenmek için harcamak istiyor.
• Emeklerinin karşılığını hemen görmek istiyor.
• Yurtdışına gitmek istiyorlar. Eğitimlerini yurtdışında devam ettirmek istiyorlar. Gezmek için de yurtdışı iyi bir tercih.
• Kendilerini fazla yormayacak hafif işler istiyorlar. Bir otomobil servisinde çalışmak, bir boyacı olmak veya bir tesisatçı olmak istemiyorlar.
• Meslek lisesine gitmek istemiyorlar. Anadolu ve Fen Lisesi hayali kuruyorlar. Daha sonra da çok para kazanacakları meslekleri tercih etmek istiyorlar.
• Gelecekle ilgili hayal kurmak istemiyorlar.

Orta Nokta

Gençlerin gelecekte hayatlarının gidişatını değiştirecek olan meslek seçimi konusunda bazı hususlar var ki bunlar hem ebeveynlerin hem de gençlerin dikkatlice okumaları ve beyinlerine kazımaları gereken konular. İsterseniz fazla uzatmadan bu hususları aşağıda sıralayalım.

• Başarılı olmak için düzenli ve sürekli bir çalışma gerekiyor. İyi bir üniversite kazanabilmek için hedeflerin belirlenmiş olması ve bu hedefleri gerçekleştirmek için de disiplinli bir şekilde çalışmak gerekiyor. Disiplinli çalışmak demek prensiplere sahip bir bireyin düzenli ve sürekli olarak çalışmayı sürdürmesi demektir. Prensipleriniz olmalıdır. Mesela dikkatinizi dağıtacak davranışlarda bulunmamanız, odanızın düzenli ve temi olması, havadar olması, masanızın düzenli ve sade olması, gürültünün en aza indirilmesi, planlı çalışma vb.

• Kolay para diye bir şey yoktur. Unutmamak lazım ki mesleğinizi severek ve isteyerek yaparsanız zaten mesleğinizde para kazanırsınız. Hangi mesleği seçerseniz seçin ne sevmeniz ve istemeniz gerektiğini unutmayın. Bir sporcu bile mesleği gereği düzenli antrenman yapmak zorundadır. Seminerlere, toplantılara katılmak zorundadır. Yaptığı spor ile ilgili kendini geliştirmeli, teknolojiyi takip etmeli, kendi alanında başarılı olabilmek için gerekli bütün eylemleri gerçekleştirmelidir. Bununla birlikte sakatlanma durumunda iyileşmenin yollarını araştırmalı ve sporculuk mesleğini n iyi şekilde yapabilmek adına vücuduna iyi bakmalıdır. Her mesleğin kendisine göre zorlukları vardır. Bunu unutmamak gerekir.
• Her meslek herkese uygun değildir. Fiziki uygunluk, zekâ, yetenek, yaşam tarzı vb. meslek seçimini belirleyen etkenlerdir. Örneğin komşumun oğlu eski bisikletini kendi başına söküp 3 tekerlekli bir bisiklete çevirdi. Patlak lastik tamiri yapabiliyor ve komşuların bozuk bisikletlerini de tamir edebiliyor. Ortaokul öğrencisi olan bu çocuğun derslerdeki başarı durumu da çok iyi değil ve okula olan ilgisi giderek azalıyor.  Komşum bu durumla ilgili bana her danıştığında oğlunu bir bisiklet tamircisinin yanına vermesini ve onu mesleki eğitim alabilecek bir okula kaydetmesini tavsiye ediyorum. Çünkü mesleki bir yatkınlık ve istek var. Bu konuda bu gencin önünün açılması ve acilen bir mesleğe yönlendirilmesi gerekiyor.  Elbette babası ve annesi çocuklarının bir Anadolu Lisesi okumasını ve iyi bir üniversiteye gitmesini istiyorlar. Ama bu konuda yapacakları yanlış bir tercih çocuğun gelecekte mutsuzluğuna sebep olacaktır.
• Meslek seçiminden sonra eğitim devam etmektedir. Tıp eğitiminden sonra uzmanlık eğitimi, motor tamircisi olduktan sonra yeni nesil motorlar ile ilgili eğitimlere katılınması, öğretmen olduktan sonra mesleki gelişimin sağlanması için kurs ve seminerlere devam edilmesi gerekiyor. Eğitim hayat boyu sürüyor aslında. Bunun farkında olmak gerekiyor.
• Mesleğinizi seçmeniz konusunda üzerinizde bir baskı olabilir. Bu baskı ailenizden veya çevrenizden olabilir. Bu konuda rehberlik servislerinden destek almak çok önemli.
• Kapasitenizi tespit etmeli ve yeteneklerinizi keşfetmelisiniz. Aslında meslek seçimi ortaokul esnasında kesinleşmeli ve bu seçimlere göre de eğitim ve öğretim şekillendirilmeli diye düşünüyorum. Gençlerimizin belki de hayatta hiç kullanmayacakları bir eğitimi almaları zaman ve kaynak israfına sebep olabiliyor. Örneğin meslek lisesinin bilişim teknolojileri alanından okul birincisi olarak mezun olup açık öğretim fakültesinde İlahiyat tercihi yapan bir öğrencim beynimi yakan bir duruma sokmuştu beni. Madem Açık öğretim ilahiyat okuyacaktın neden oku birincisi olmak için çabaladın ve Bilişim teknolojileri alanını birincilik ile bitirdin? Madem oku birincisi oldun neden kendi alanında veya ilgi duyduğun başka bir alanda örgün bir eğitim kurumunu tercih etmedin? O anne ve baba için de değişik sorular beynimde dolaşmadı değil. Madem İlahiyat okutacaktınız neden kızınızı İmam-Hatip Lisesine kaydetmediniz?  Belki de orada da birinci olacak ve İlahiyat Fakültesine ek puan alarak devam edecekti.

• Meslek Seçimi hayatın sonu değil. Avrupa’da insanlar bir işte çalışırken başka bir mesleğin eğitimini de tamamlıyorlar ve sıkıldıklarında mesleklerini değiştirebiliyorlar. Bu durumun örneklerini son zamanlarda ülkemizde de görmek mümkün. Yaşadığım şehirde restoran işletmecisi ve aynı zamanda usta aşçı olan bir arkadaşım uzun yıllar işlettiği işyerini bir gecede devredip otomotiv sektörüne adım attı. Bu konuda daha yetenekli olduğunu düşündüğünü ifade ettiğinde çok şaşırmıştım. Son 4 yıldır otomotiv sektöründe ve daha mutlu ve huzurlu olduğunu dile getiriyor.

Meslek tercihi yapacak olan gençlerimize hayatlarında başarılar diliyorum. Kendi çocuklarım için de bazen düşüncelere dalmıyor değilim. Yeteneklerini ve imkânlarını değerlendirmek ve onlara iyi bir gelecek hazırlamak adına elimizden geldiğince çalışıyoruz. Hayatlarında mutlu olabilmek için işlerinde de mutlu olmalarının en azından bir sorunu bertaraf edeceğini biliyoruz. Onlara hayatlarımızda yaşadığımız sıkıntıları anlatıyoruz. Tavsiyelerde bulunuyoruz. Dinlemeyeceklerini bile bile, ama bir umutla…

Keyifle Kalın…